Cách mạng Tân Hợi 1911: Nguyên nhân, diễn biến, tính chất

Cách mạng Tân Hợi là một trong những cuộc cách mạng tư sản không triệt để diễn tại Trung Quốc. Đây là một cuộc cách mạng đã lật đổ chế độ phong kiến và thành lập một chế độ mới dân chủ và tiến bộ hơn. Hôm nay, hãy cùng Dinhnghia.com.vn tìm hiểu về cách mạng Tân Hợi nha!

Giới thiệu khái quát về cuộc cách mạng Tân Hợi

Cách mạng Tân Hợi, hay Cách mạng Trung Quốc năm 1911 đã đánh dấu sự ra đời của một cuộc cách mạng dân tộc dân chủ tại Trung Quốc. Người lãnh đạo chủ yếu là những tầng lớp trí thức tiên tiến trong xã hội lúc bấy giờ là tư bản và tiểu tư sản Trung Quốc.

Cuộc cách mạng này được lãnh đạo bởi đa số là người Hán, với mục tiêu chính là lật đổ triều đại Mãn Thanh. Sau này, nó được biết đến với tên gọi Cách mạng Tân Hợi, sự kiện này đã chấm dứt chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại hàng nghìn năm tại Trung Quốc.

Sau Cách mạng Tân Hợi, một cánh cửa đã được mở ra đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ của chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa tự do tại Trung Quốc. Ảnh hưởng của nó đã lan rộng và đặt ra những thách thức và cơ hội mới trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc tại một số quốc gia Châu Á.

Nguyên nhân nổ ra cuộc cách mạng Tân Hợi

Trong khoảng thời gian từ 1840 đến 1842, thực dân Anh thực hiện Chiến tranh thuốc phiện, đánh dấu sự bắt đầu của quá trình xâm lược của họ vào lãnh thổ Trung Quốc. Sau đó, những nước đế quốc khác là đế quốc Âu - Mỹ và Nhật Bản tiến hành xâm lược Trung Quốc trên nhiều phương diện. Trung Quốc ngày càng trở nên phụ thuộc vào các nước đế quốc.

Vào cuối thế kỷ XIX, trước tình thế nguy cấp đó, Cuộc vận động Duy tân (1898) đã bùng nổ, phong trào được lãnh đạo bởi hai nhà nho yêu nước là Khang Hữu Vi và Lương Khải Siêu cùng với sự tham gia của vua Quang Tự.

Phong trào nhằm cố gắng cải cách và giúp đất nước thoát khỏi tình cảnh có nguy cơ bị xâm lược lúc bấy giờ, nhưng nó đã thất bại. Sau đó, dưới sự lãnh đạo của Hoàng hậu Từ Hi, đã áp đặt biện pháp trấn áp đối với lãnh đạo của phong trào Duy tân.

Vào tháng 8 năm 1905, Tôn Trung Sơn thành lập Trung Quốc Đồng minh hội và tiếp theo đó, đề xuất Học thuyết Tam dân, với mục tiêu “đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân quốc, thực hiện quyền bình đẳng về ruộng đất”. Đến ngày 9/5/1911, chính quyền Mãn Thanh phát động sắc lệnh “Quốc hữu hóa đường sắt,” thực chất là chuyển quyền lợi kinh doanh đường sắt cho các đế quốc và hy sinh lợi ích của dân tộc. Sự kiện này đã châm ngòi cho cuộc cách mạng Tân Hợi bùng nổ.

Diễn biến của cuộc cách mạng Tân Hợi

Vào ngày 10 tháng 10 năm 1911, tại thành phố Vũ Xương thuộc tỉnh Hồ Bắc, một đoàn binh sĩ thuộc Đồng minh hội đã tiến hành cuộc nổi dậy và chiếm giữ trụ sở quân sự của nhà Thanh. Sự kiện này được xem là một bước quan trọng của cách mạng Tân Hợi và được biết đến với tên gọi Khởi nghĩa Vũ Xương. Nó đã đánh dấu bước quan trọng để cách mạng Tân Hợi bùng nổ.

Ngay sau khi thông tin về Khởi nghĩa Vũ Xương lan truyền, các tỉnh phía nam Trung Quốc liên tiếp tuyên bố độc lập khỏi chính quyền nhà Thanh và thành lập các chính quyền quân sự tạm thời. Đồng minh hội sau đó thành lập Chính phủ Cộng hòa Tạm thời tại Nam Kinh vào ngày 1 tháng 1 năm 1912 và bầu ông Tôn Trung Sơn làm Tổng thống đầu tiên của Trung Hoa Dân Quốc.

Tại Bắc Kinh, nhà Thanh đã phải đối mặt với sự bất mãn từ quân Bắc Dương do Viên Thế Khải lãnh đạo. Quân Bắc Dương, với hiện đại hóa nhanh chóng, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự tồn tại của nhà Thanh. Tuy nhiên, quân Bắc Dương cũng chịu ảnh hưởng từ tinh thần cách mạng và mong muốn thay đổi chính trị. Vì vậy, Viên Thế Khải đã thương lượng với Đồng minh hội và đồng ý tham gia phong trào Cách mạng nếu được giữ chức vụ Tổng thống.

Trước tình thế đó, Thái hậu Long Dụ Tải Phong đã chính thức nhường ngôi cho con trai là Thuần Thân vương Viên Thế Khải và tuyên bố sự sụp đổ của chế độ phong kiến vào ngày 12 tháng 2 năm 1912.

Kết quả của cuộc cách mạng Tân Hợi

Kết quả

Cách mạng Tân Hợi đã đánh đổ chế độ phong kiến Mãn Thanh để thành lập nên nước Trung Hoa dân quốc đây là điều hết sức cần thiết để mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

Ý nghĩa

Cách mạng Tân Hợi 1911 mang lại những ý nghĩa quan trọng:

• Đánh bại chế độ phong kiến cổ hủ, đồng thời khép lại hơn 2000 năm lịch sử quân chủ ở Trung Quốc.
• Thiết lập nền Dân quốc Trung Hoa, tôn vinh quyền tự quyết của dân tộc Trung Quốc và đặt dấu chấm hết cho sự chi phối của các nước đế quốc.
• Gây ra các biến đổi sâu sắc trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, tôn giáo, và pháp luật tại xã hội Trung Quốc.
• Tạo tiền đề quan trọng để Đảng Cộng sản Trung Quốc ra đời cũng như cuộc cách mạng dân tộc dân chủ tiếp theo.
• Tạo ra tác động sâu rộng đến các quốc gia Á Đông, trong đó có Việt Nam, góp phần định hình thế giới chính trị và xã hội trong khu vực.

Tính chất của cuộc cách mạng Tân Hợi

Cách mạng Tân Hợi là một cuộc cách mạng dân chủ tư sản không triệt để vì nó chỉ mới thay đổi hình thức chính trị mà chưa tác động đến nền kinh tế của toàn xã hội lúc bấy giờ. Cách mạng cũng chưa giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân cũng như xây dựng nên một bộ máy chính quyền ổn định.

Những hạn chế của cách mạng Tân Hợi

Tuy cách mạng Tân Hợi đã thành công nhưng nó vẫn tồn tại một số mặt hạn chế có thể kể đến như:

• Cách mạng chưa lật đổ hoàn toàn chế độ phong kiến lúc bấy giờ.
• Chưa nêu được khẩu hiệu đánh đuổi đế quốc.
• Cách mạng cũng chưa kiên quyết chống phong kiến đến cùng.
• Ngoài ra, cách mạng Tân Hợi cũng chưa giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân.

Ảnh hưởng của cách mạng Tân Hợi năm 1911

Ảnh hưởng đến phong trào giải phóng dân tộc ở các quốc gia châu Á

Cách mạng Tân Hợi đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Trung Quốc. Chiến thắng này như một cú đánh nặng nề xuống chế độ đế quốc, gây chấn động toàn bộ khu vực Đông Á.

Cách mạng đã đánh thức tinh thần của cả lục địa Châu Á, đặc biệt là truyền cảm hứng lớn lao cho tinh thần đấu tranh của các quốc gia Châu Á. Đây là một nguồn động viên mạnh mẽ cho phong trào chiến đấu với hướng chủ nghĩa dân chủ tư bản.

Ảnh hưởng đến Việt Nam

Trong giai đoạn nửa cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX tại Việt Nam, khi phong trào yêu nước chống thực dân Pháp bắt đầu phát triển mạnh mẽ nhưng ta vẫn chưa tìm ra con đường để đi tới thắng lợi cuối cùng.

Cách mạng Tân Hợi còn mở ra một hướng mới, một con đường thoát khỏi bế tắc cho phong trào cách mạng Việt Nam, tạo động lực cho cuộc chiến chống chế độ phong kiến và thực dân Pháp. Sự thành công của cách mạng Tân Hợi đã kích thích nhiều thanh niên Việt Nam sang Trung Quốc học tập và tham gia hoạt động cách mạng, với các tên tuổi nổi bật như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh,…

So sánh cách mạng Tân Hợi và cách mạng tháng 2 ở Nga

Cách mạng Tân Hợi Cách mạng tháng 2 ở Nga Hoàn cảnh Giai cấp tư sản lớn mạnh. Trung Quốc giờ là một nước nửa thuộc địa nửa phong kiến Nga hoàng đã bị lật đổ nhưng vẫn tồn tại 2 chính quyền cùng song song tồn tại Mục tiêu Lật đổ chế độ phong kiến Mãn Thanh, đưa Trung Quốc theo con đường tư bản chủ nghĩa Đưa Nga theo con đường Xã Hội Chủ Nghĩa và lật đổ chính phủ tư sản của chính phủ lâm thời Lãnh đạo Tư sản Vô sản Tính chất Cách mạng dân chủ tư sản Cách mạng vô sản Kết quả Lật đổ chế độ phong kiến Mãn Thanh và thành lập ra nước Trung Hoa dân quốc Lập ra nhà nước Xã Hội Chủ Nghĩa đầu tiên trên thế giới

Xem thêm:

• Ôn tập lịch sử thế giới cận đại: Tóm tắt lý thuyết và lập bảng hệ thống
• Quá trình dựng nước và giữ nước - Lịch sử 10 Bài 27
• Nước Văn Lang: Lịch sử, Cấu trúc và Đời sống văn hóa

Bài viết vừa rồi đã giúp bạn hiểu thêm về cách mạng tân hợi. Mong bài viết sẽ giúp ích cho bạn. Hẹn gặp lại bạn trong những chủ đề tiếp theo trên trang Dinhnghia.