Nóng cổ họng là hiện tượng sinh lý bình thường của cơ thể nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh tiêu hóa. Vậy nóng cổ do đâu? Nóng cổ họng là triệu chứng gì?
Nóng cổ họng là bệnh gì?
Nóng cổ họng là triệu chứng thường gặp, có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, từ những vấn đề đơn giản đến những tình trạng y tế nghiêm trọng hơn.
Triệu chứng nóng cổ họng đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, đa số liên quan đến bất thường đường tiêu hóa. Ban đầu, người bệnh sẽ có cảm giác đau, nóng hoặc ngứa ran quanh cổ họng. Nếu là hiện tượng sinh lý, triệu chứng có thể kéo dài từ vài phút đến vài tiếng, sau đó sẽ tự hết mà không cần điều trị.
Tuy nhiên, nếu là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiêu hóa, các triệu chứng có thể kéo dài nhiều ngày hoặc chuyển biến xấu, ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh. Lúc này, người bệnh cần xác định vị trí bỏng rát để tìm nguyên nhân. Ví dụ: nóng rát ở vùng trên hầu họng có thể cảnh báo nhiễm trùng đường hô hấp, ở vùng dưới thực quản có thể là dấu hiệu cảnh báo tình trạng trào ngược acid dạ dày…. Người bệnh cần đi khám để xác định nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời.
Triệu chứng nóng cổ họng
Khi tình trạng nóng cổ họng tiến triển có thể gây đau đớn và xuất hiện các triệu chứng đi kèm như:
- Hơi thở có mùi bất thường
- Trào ngược acid dạ dày
- Buồn nôn vào ban đêm hoặc nôn ra chất lỏng có vị chua
- Ợ nóng, ợ chua
- Giọng khàn
- Cảm giác vướng mắc cổ họng
Tuy nhiên, những triệu chứng này khác nhau ở mỗi người bệnh, tùy vào thể trạng và nguyên nhân gây nóng cổ họng. Thường nóng cổ sẽ bùng phát sau khi ăn và kéo dài vài tiếng. Nóng cổ kéo dài sẽ gây tổn thương hầu họng, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về thực quản, hầu họng. Vì vậy, khi những triệu chứng xuất hiện hơn 1 tuần và không có xu hướng thuyên giảm, người bệnh cần nhanh chóng đi khám và điều trị.(1)
Nguyên nhân nóng cổ họng
1. Trào ngược acid dạ dày
Trào ngược acid dạ dày là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến, mỗi người đều có ít nhất một lần trong đời bị trào ngược. Đây cũng là tiền triệu của bệnh trào ngược dạ dày thực quản với triệu chứng điển hình là ợ nóng, ợ chua. Đây là hiện tượng dịch acid trong dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản, gây ra cảm giác đau nóng cổ họng.
2. Trào ngược dạ dày thực quản
Trào ngược dạ dày thực quản gây ra các triệu chứng bao gồm: nóng cổ họng, đau tức vùng thượng vị, ho kéo dài, cảm giác vướng víu cổ họng do niêm mạc thực quản sưng tấy.
Bệnh nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng nóng cổ họng do acid sẽ làm tổn thương niêm mạc thực quản, gây khó nuốt, tăng nguy cơ mắc các biến chứng như hẹp thực quản, barrett thực quản, ung thư biểu mô tuyến thực quản…
3. Viêm thực quản
Hơn 50% người bệnh trào ngược dạ dày thực quản tiến triển thành viêm thực quản. Ở giai đoạn đầu, bệnh cũng có các triệu chứng tương tự trào ngược dạ dày, bao gồm nóng cổ họng. Điều này khiến viêm thực quản dễ bị nhầm lẫn với những bệnh lý khác và không được điều trị kịp thời.(2)
Viêm thực quản có nhiều nguyên nhân. Biểu hiện thường gây tổn thương thành niêm mạc thực quản.
4. Thực quản Barrett
Bệnh barrett thực quản là một tổn thương tiền ung thư biểu mô thực quản. Tế bào vảy ở niêm mạc thực quản biến thành tế bào hình trụ, có khả năng chế tiết tương tự tế bào ruột. Từ đó gây nên loạn sản và ung thư thực quản.
Giai đoạn đầu, barrett thực quản không có triệu chứng cụ thể. Bệnh thường là biến chứng từ trào ngược dạ dày thực quản kéo dài, nên triệu chứng ban đầu thường tương tự trào ngược dạ dày thực quản như đau vùng thượng vị, nuốt vướng, nóng cổ họng…
5. Một số nguyên nhân gây viêm nhiễm khác
Viêm họng, viêm amydal, cảm lạnh, cúm, chảy dịch mũi sau, tăng bạch cầu ái toan, viêm ruột (IBD)… cũng có thể gây ra triệu chứng nóng cổ họng tuy nhiên các triệu chứng chính của bệnh là sốt, đau họng, ngứa họng, ho, nổi hạch vùng hàm/hầu họng.
Các dạng nóng cổ
Những loại nóng cổ phản ánh các bệnh lý tiêu hóa bao gồm:(3)
1. Nóng cổ họng ợ hơi
Nóng cổ họng ợ hơi còn được gọi là tình trạng ợ nóng. Đây là một triệu chứng của bệnh trào ngược acid dạ dày. Sau khi ăn, hoặc vào buổi tối người bệnh dễ có cảm giác muốn ợ, khi ợ lên sẽ cảm thấy vùng cổ nóng rát, đôi khi đau nhói. Cảm giác này lan xuống vùng ngực và xương ức. Triệu chứng có thể tự khỏi sau đó vài phút mà không cần điều trị. Tuy nhiên, người bệnh cần chú ý hơn vì nếu thường xuyên nóng cổ họng ợ hơi, tình trạng đau rát ngày một nặng hơn. Điều này cũng có thể do một tình trạng về tiêu hóa đang phát triển, cần được điều trị nhanh chóng.
2. Nóng cổ họng ợ chua
Ợ chua là hiện tượng acid từ dạ dày trào lên thực quản và tạo cảm giác chua. Dịch acid tại thực quản sẽ làm kích thích và bỏng rát lớp niêm mạc thực quản, từ đó sinh ra nóng cổ. Do đó, khi người bệnh bị ợ chua nhiều lần, lớp niêm mạc thực quản ngày càng bị bào mòn, sau cùng phát triển thành các bệnh lý phức tạp hơn như hẹp thực quản, Barrett thực quản…
3. Nóng cổ họng buồn nôn
Nóng cổ họng buồn nôn là loạt triệu chứng của bệnh trào ngược acid dạ dày. Khi bệnh tiến triển sang giai đoạn nặng, tình trạng này sẽ xảy ra vào ban đêm, khi người bệnh trong tư thế nằm.
4. Nóng cổ họng nuốt vướng
Nóng cổ họng nuốt bị vướng thường liên quan đến những bệnh lý như barrett thực quản, hẹp thực quản, dịch vị dạ dày làm sưng tấy thực quản… Đây đều là những bệnh lý nguy hiểm, tiền căn của ung thư biểu mô dạ dày.
5. Nóng rát cổ họng
Nóng rát cổ họng thường cảnh báo các bệnh nhiễm trùng, viêm thanh quản, viêm họng… Xảy ra khi các vi khuẩn ngoại lai xâm nhập vào vùng hầu họng gây kích ứng. Cảm giác nóng rát cảnh báo tình trạng tổn thương tại vùng họng. Trường hợp nặng, những bệnh lý này sẽ gây sốt, mệt mỏi nhiều ngày.
6. Nóng cổ họng như lửa đốt
Triệu chứng thường xuất hiện ở người bệnh cúm mùa, hoặc các dạng của nhiễm khuẩn đường hô hấp. Nóng cổ họng như lửa đốt sẽ đi cùng với các triệu chứng khác như đau mỏi cơ bắp, ho kéo dài, nhức đầu, sốt rét…
7. Nóng cổ họng khó thở
Nóng cổ họng không phải là một tình trạng nguy hiểm, nhưng nếu người bệnh bị nóng cổ họng cùng với triệu chứng khó thở thì cần đi khám ngay lập tức. Khó thở xuất hiện khi bệnh lý nguyên phát gây nóng cổ đã diễn tiến nặng, vì vậy việc can thiệp y khoa là cực kỳ quan trọng.
Điều trị nóng cổ họng
Điều trị nóng cổ họng phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân nguyên phát, điều trị bệnh lý căn nguyên sẽ giải quyết được triệt để tình trạng nóng cổ họng. Ví dụ như, người bệnh viêm họng, nhiễm trùng đường hô hấp gây nóng cổ sẽ cần uống thuốc kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Đồng thời, kết hợp với nghỉ ngơi và ăn uống khoa học để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
Tuy nhiên, nóng cổ họng và các triệu chứng kéo dài hơn 1 tuần, hoặc không có dấu hiệu thuyên giảm dù người bệnh đã tích cực điều trị tại nhà thì nên đặt hẹn khám với bác sĩ để được chẩn đoán và xác định nguyên nhân. Sau đó, dựa vào nguyên nhân nóng cổ họng, bác sĩ sẽ đưa ra những chỉ định điều trị phù hợp, có thể bao gồm:
- Các loại thuốc như thuốc ức chế bơm proton, giúp giảm lượng axit dạ dày tiết ra.
- Thay đổi chế độ ăn uống như thay thế thực phẩm chiên hoặc nhiều chất béo bằng đạm và tăng lượng chất xơ.
- Thuốc kháng sinh điều trị viêm họng
- Điều trị các tình trạng bệnh lý căn nguyên.
Phòng ngừa bị nóng cổ họng như thế nào?
Không có biện pháp nào ngăn ngừa hoàn toàn nóng cổ họng. Tình trạng có nhiều nguyên nhân gây ra, có thể là hiện tượng sinh lý thông thường hoặc do một bệnh lý nguyên phát. Nhưng bạn có thể kiểm soát và làm giảm khả năng bị nóng cổ họng bằng cách xây dựng và duy trì lối sống khoa học, chủ động nâng cao sức khỏe bản thân để hạn chế các bệnh lý nhiễm trùng, viêm đường tiêu hóa. Một số biện pháp phòng ngừa nóng cổ họng bao gồm:
- Có chế độ dinh dưỡng cân bằng, khoa học. Không ăn các thực phẩm mà cơ thể dị ứng, những thực phẩm lạ.
- Hạn chế căng thẳng, stress.
- Ngủ đúng giờ và đủ giấc.
- Lối sống tăng cường vận động, kết hợp tập thể dục 2 - 3 lần/tuần và tăng vận động trong ngày.
- Hạn chế tối đa hoặc ngừng hẳn thuốc lá. Không lạm dụng rượu bia.
Thắc mắc hay gặp
1. Nóng cổ họng có phải do mắc bệnh dạ dày?
Nóng cổ họng là một dấu hiệu thường gặp cảnh báo các bệnh lý về tiêu hóa, đặc biệt là trào ngược dạ dày thực quản. Do ảnh hưởng vì dịch vị dạ dày, nóng cổ họng có thể xuất hiện cùng với cơn đau tức thượng vị, cảm giác nóng sẽ lan từ cổ xuống vùng ngực, xương ức.
Tuy nhiên, nóng cổ họng cũng có thể là triệu chứng của những bệnh lý về đường hô hấp, hoặc nhiễm trùng khác. Người bệnh cần đi khám với bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.
2. Nóng cổ có phải dấu hiệu mang thai?
Phụ nữ đang mang thai sẽ dễ bị nóng cổ họng. Nhưng đây không phải là một dấu hiệu đặc thù của việc mang thai.
3. Nóng cổ nên uống gì?
Người bệnh không nên uống nước lạnh, hoặc các loại nước có chất kích thích như cà phê, nước có cồn. Nên uống nước ấm để làm dịu cảm giác nóng rát. Hoặc pha trà gừng, dùng mật ong để hỗ trợ giảm viêm, giảm đau họng.
4. Nóng cổ ăn gì?
Khi có cơn nóng cổ họng, người bệnh nên ăn chuối để hạn chế acid dạ dày làm tổn thương đến lớp niêm mạc thực quản. Do chuối có thể tạo lớp nhầy mỏng để bảo vệ niêm mạc. Trong thời gian điều trị, người bệnh cần ăn uống thanh đạm, không sử dụng nhiều dầu mỡ, gia vị cay nồng. Ưu tiên món ăn chế biến đơn giản sẽ làm giảm áp lực lên thực quản, dạ dày.
5. Cảm giác nóng rát ở cổ họng có nguy hiểm không?
Cảm giác nóng cổ họng thường không nguy hiểm, hay ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh. Nhưng nếu nóng cổ rát họng phát triển thành triệu chứng khó nuốt, khó thở, vướng cổ thì có thể là cảnh báo cho các bệnh tiêu hóa nguy hiểm, tiền triệu ung thư.
6. Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nóng cổ diễn ra liên tục nhiều tuần.
Nóng cổ họng và đi kèm các triệu chứng nguy hiểm bạn cần ngay lập tức đến khám với bác sĩ là:
- Khó thở, khó nuốt, nuốt nghẹn.
- Tức ngực.
- Đau nhức cơ, thậm chí bị yếu cơ.
- Lú lẫn, hoa mắt.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, xin vui lòng liên hệ:
Nóng cổ họng là một hiện tượng sinh lý, thường đến từ các vấn đề trong đường tiêu hóa. Phổ biến nhất là do trào ngược acid dạ dày. Tuy nhiên, nóng cổ họng cũng có thể do những bệnh lý căn nguyên khác gây ra. Triệu chứng này thường tự khỏi mà không cần điều trị.
Tuy nhiên, nóng cổ họng kéo dài nhiều tuần, đi kèm với suy nhược cơ thể, viêm đau dạ dày hoặc nặng hơn là gây khó nuốt thì đây có thể là cảnh báo của những bệnh lý nguy hiểm. Để điều trị dứt điểm nóng cổ họng, cần xác định nguyên nhân chính xác và kịp thời.